خوانش گفتمان کاشی‌نگارۀ روایتگر سردر ورودی باغ ارم شیراز

Authors

Abstract:

مقالۀ حاضر به خوانش روایت‌های کاشی‌نگارۀ ضلع شرقی عمارت اصلی باغ ارم (یکی از زیباترین باغ‌های ایران واقع در شیراز) پرداخته است. کاشی‌نگارۀ سردر ورودی باغ ارم، شامل سه هلالی با فرم خورشیدی است که چهار مجلس "رستم در بارگاه حضرت سلیمان(ع) (هلالی بالا)"، "مدهوش‌شدن ندیمگان از دیدن جمال حضرت یوسف (ع) (هلالی چپ)"، "آبتنی شیرین و نظارۀ خسرو (هلالی راست)" و نگاره‌ای از ناصرالدین‌شاه سوار بر اسب در مرکز خورشیدی مصور شده است. بدین منظور ابتدا روایت هر مجلس مورد خوانش قرار گرفته، سپس نگاهی دقیق و مضمون‌شناختی به ترکیب‌بندی و ترتیب چیدمان آنان انداخته می‌شود، آنگاه در ترتیب چیدمان آنها، عناصر تصویری مشترک در نگاره‌های این چهار مجلس بازگو می‌شود. آنچه در این پژوهش حایز اهمیت است مجاورت هر تصویر با تصاویر همنشین خود و عناصر مشترکی در یک گفتمان تصویری است که موجب تشدید یا تعویض معانی نشانه‌های تصویری می‌شود. در توضیح چینش و گزینش و کارکرد و خوانش مجموعۀ سردر یا هر‌کدام از این سه نگاره نظرات «رولان بارت» پیرامون معانی صریح و ضمنی به کار گرفته شد. با توجه به یافته‌های تحقیق و جنبه‌های نظری آن توصیف قدرت نزد «میشل فوکو» به گونه‌ای در این بحث روایت‌شناسانه مصداق دارد، یعنی در هر سه مجلس، عناصر تصویری در یک مضمون اشتراک دارند و آن "قدرت پادشاه" است. یعنی حضرت سلیمان و حضرت یوسف به رغم آنکه شخصیت‌های مذهبی هستند و رستم و خسرو با آنکه مضمونی حماسی و تغزلی دارند اما مظهر "پادشاه قدرتمند" هستند و حضرت یوسف و زلیخا و خسرو و شیرین با آنکه سمبل "عاشقان خیالی" بوده و مضمونی بزمی و تغزلی دارند، اما این مضامین بزمی، تغزلی، مذهبی و حماسی در کاشی‌نگارۀ موردنظر در اطراف تصویر ناصرالدین شاه، از منظری که ما می‌نگریم نگاهدار و نگهبان قدرت او و سازندۀ گفتاری دال بر مشروعیت جایگاه او در قلب (مرکز) مردم ایران و حتی جهان هستی‌اند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

برآورد ارزش تفرجگاهی باغ ارم شیراز با استفاده از روش ارزش‏گذاری مشروط

امروزه با توجه به اهمیت روزافزون محیط زیست و فضای سبز، تصمیم‏گیری‏ها و سیاست‏گذاری‏های محیط زیستی در سطح ملی و بین‌المللی در حال گسترش است. بنابراین، نیاز به اطلاعاتی کارا در این مورد ضروری است تا بتوان برای مدیریت بهتر این تصمیم‏گیری‏ها از آن استفاده کرد. با این رویکرد در مطالعۀ حاضر منافع حاصل از تفرج در باغ ارم شیراز با استفاده از روش ارزش‏گذاری مشروط دوگانه‌ـ دو‌بعدی و روش بیزین برآورد شده ...

full text

تنوع در طرح معماری با غهای تاریخی شیراز باغ ارم و باغ تخت و باغ جهان نما و باغ دلگشا

به گفتۀ محققان، باغ ارم و تخت و جهان نما و دلگشای شیراز از باغهای قدیمی ایران اند، با سابقه ای دستکم تا پیش از قرن هشتم. این ادعا نشانۀ اصالت این باغ ها است. اطلاعات و اخبار موجود از وضعیت و ترکیب این با غها تأملی موشکافانه تر در طرح آنها را ممکن کرده است. درک معماری این با غها، که از قدیم یترین نمونه های پابرجا در ایران اند، هم در شناخت باغ ایرانی به طور خاص و هم درشناخت معماری این سرزمین، در ...

full text

برآورد ارزش تفرجگاهی باغ ارم شیراز با استفاده از روش ارزش‏گذاری مشروط

امروزه با توجه به اهمیت روزافزون محیط زیست و فضای سبز، تصمیم‏گیری‏ها و سیاست‏گذاری‏های محیط زیستی در سطح ملی و بین المللی در حال گسترش است. بنابراین، نیاز به اطلاعاتی کارا در این مورد ضروری است تا بتوان برای مدیریت بهتر این تصمیم‏گیری‏ها از آن استفاده کرد. با این رویکرد در مطالعۀ حاضر منافع حاصل از تفرج در باغ ارم شیراز با استفاده از روش ارزش‏گذاری مشروط دوگانه ـ دو بعدی و روش بیزین برآورد شده ...

full text

بازیابی مؤلفه‌های تاثیرگذار بر سرزندگی اجتماعی در باغ‌های گیاه‌شناسی (مطالعه موردی: بازدیدکنندگان باغ گیاه‌شناسی ارم شهر شیراز)

باغ‌های گیاه‌شناسی با در‌نظر‌گرفته‌‌شدن به عنوان یک فضای سبز شهری، از طریق سه نقش حفاظت، آموزش و تفریح، خود، قابلیت پاسخگویی به تعدادی از معضلات ایجاد شده در عصر جدید به‌واسطه شهر‌نشینی را دارا هستند. سرزندگی از جمله عواملی است که در کالبد یک فضا، روح می‌دمد. می‌توان سرزندگی اجتماعی را شرایط خوب برای قدم‌زدن و زندگی پیاده، همراه با امکاناتی برای درنگ، توقف و کسب تجربه دانست که ظرفیت برای ارائه ...

full text

مطالعه ویژگی و ساختار نقوش سردر بناهای کاشی‌کاری‌شده در شیراز

دوره قاجار یکی از دوره‌های درخشان معماری ایران است که در آن سردرها از جمله موضوعاتی است که به‌طور عمده برای تزیین بنا استفاده شده است. سردر یکی از عناصر معماری است که قابلیت بیان اعتقادات سازنده بنا را دارد. دوره قاجار، دوره نوآوری و تحولات جدید در هنر و معماری ایران است. از جمله این تحولات، رابطه فزاینده با غرب است که به دنبال آن تأثیرات مستقیم بر هنر و معماری، به ویژه تزیینات بناها دیده می‌شو...

full text

گفتمان باغ در فرش صفوی

Regardless of its architectural features, garden is one of the key concepts in Persian art history from the ancient times to the Islamic period with a significant role in different arts, especially in architecture, from conceptual, formal and also contents-based points of view. The main aim of this research is a comprehensive study of garden concept and its significant role in Safavid art an...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 10  issue 26

pages  41- 48

publication date 2013-09-01

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023